33 χρόνια μετά το θάνατου ενός καλού ανθρώπου
Μετάφραση του ημερολόγιου που είχα γράψει στα αγγλικά πριν 3 χρόνια με αφορμή τα 30 χρόνια από τον θάνατο του Τζιντού Κρισναμούρτι – αν το έγραφα τώρα νομίζω ότι δεν θα εμφανιζόταν τα ίδια λόγια αλλά τι σημασία έχει:
“Μερικοί από εσάς ίσως γνωρίζετε τον Τζιντού Κρισναμούρτι. Ήταν ένας Ινδός που έζησε από το 1895 ως το 1986 αλλά δυσκολεύομαι να πω πολλά πράγματα γι αυτόν.. δεν ήταν γκουρού δεν ήταν δάσκαλος του ζεν, δεν ήταν δάσκαλος (υπονοώντας ότι οι υπόλοιποι είναι μαθητές) ή κάτι παρόμοιο. Στην πραγματικότητα ήταν .. τίποτα. Τα λόγια του με επηρέασαν βαθιά… η εξέταση του μηνύματός του μου έδωσε την ευκαιρία να ερευνήσω όλη μου τη ζωή, όλες τις αξίες, τα ιδανικά τα στερεότυπα, την ηθική που κυβερνούσαν τη ζωή μου και να δω αν κάτι βγάζει νόημα. Υπήρξε μια περίοδο που, όντας διόλου παρατηρητικός, ήμανε εξαρτημένος σε αυτόν, ένιωθα ότι ήταν απαραίτητο να διαβάζω τα βιβλία του ή να παρακολουθώ τα βίντεό του σε καθημερινή βάση για να νιώσω καλά ή να εξελιχθώ αλλά αυτό δεν ήταν δικό του λάθος… πέρασε όλη του τη ζωή δείχνοντας στην ανθρωπότητα πόσο καταστροφικό είναι να προσκολλάσαι σε οποιονδήποτε (συμπεριλαμβανού του εαυτού του), να ακολουθείς οποιονδήποτε, οποιοδήποτε δόγμα, μέθοδο, ιδεολογία, θρησκεία, γενικώς οτιδήποτε του μυαλού. Μια απλή φράση που χρησιμοποιούσε ήταν η συμπυκνωμένη σύνοψη του μηνύματος που επικοινώνησε: “Η αλήθεια είναι ένας μέρος χωρίς μονοπάτι“. Την ίδια στιγμή επαναλάμβανε συνέχεια “ο ομιλητής δεν είναι σημαντικός, αλλά αυτό που επικοινωνεί έχει τεράστια σημασία”
Η διδασκαλία του Κρισναμούρτι
Αυτός ο άνθρωπος μίλησε για περίπου 60 χρόνια μπροστά σε τεράστια ακροατήρια, χωρίς ελπιδα, φόβο, δείχνοντας στους ανθρώπους τι είναι να ζεις, να αγαπάς, αποκαλύπτοντας την νευρωτική προσέγγιση που έχει η ανθρωπότητα απέναντις στη ζωή, ερευνώντας την φύση του φόβου, της βίας, της σύγκρουσης, της εξάρτησης και της θλίψης. Ο Κ κατέλυσε το φόβο του θανάτου επισημαίνοντας “να ζεις σημαίνει το να πεθαίνεις κάθε στιγμή σε σχέση με το παρελθόν”, αμφισβήτησε την αξία της εξωτερικής επανάστασης, δείχνοντας ότι μόνο η εσωτερική επανάσταση, μια επανάσταση της συνείδησης μπορεί να φέρει μια ραγδαία αλλαγή και προς τα έξω. Μίλησε για τις σχέσεις, έδειξε ότι η σχέση όπως την αντιλαμβανόμαστε δεν είναι καν σχέση. Εξέτασε το θέμα της σωστής δράσης, μίλησε με πάθος σχετικά με την αναγκαιότητα να ελευθερωθούμε από το γνωστό. Αποκάλυψε μια διαφορειτκή διάσταση της εκπαίδευσης και της μάθησης. Μαζί με σπουδαίους φίλους (όπως ο καθηγητής φυσικής και στενός συνεργάτης του Αϊνστάιν, Ντέιβιντ Μπομ, ψυχολόγους και ψυχίατρους όπως ο Τζον Χϊντλεϊ, κοινωνιολόγους, βιολόγους όπως ο Ρούπερτ Σελντρέηκ κλπ) έριξε φως στο θέμα της Πραγματικότητας και της Αλήθειας, στο θέμα του Χρόνου (Το Τέλος του Χρόνου) . Η απουσία επιστημονικής γνώσης δεν ήταν εμπόδιο στην διείσδυσή του βαθιά στην ανθρώπινη ψυχή. Έδειξε ότι ο Χρόνος είναι Διαίρεση, Φόβος, Σύγκρουση, Αταξία και όταν όλα αυτά παύουν υπάρχει αναπόφευκτα Αγάπη, Συμπόνοια, Ελευθερία, Φροντίδα, Ομορφιά, Χαρά, Τάξη.
Όλα αυτά είναι υπέροχα, δεν είναι; Αλλά αν κάποιος δεν είναι αληθινά σοβαρός, παθιασμένος να ερευνήσει βαθιά, να δει την Αλήθεια των παραπάνω, να εξετάσει χωρίς φόβο ή ελπίδα, όλα αυτά δεν μπορούν να βοηθήσουν, αντιθέτως μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερη σύγχυση και θλίψη. Επαναλαμβάνουμε ότι δεν είναι δικό του λάθος. Οι λέξεις του Κ είναι μόνο ένας καθρέφτης όπου κάποιος, αν είναι κάπως σοβαρός, μπορεί να αντανακλάσει τον εαυτό του και να μάθει.
Ο Θάνατος του Κρισναμούρτι
Ο Κρισναμούρτι πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου του 1986, πριν ακριβώς 33 χρόνια, και για κάποιο λόγο, αν και δεν εχω αναφερθεί σχεδόν καθόλου σε αυτόν σ αυτό το μπλογκ θα ήθελα να παραθέσω μερικά στοιχεία για το θάνατό του:
- Η δήωλση που εμφανίστηκε σε μια ειδική έκδοση του KFT (Krishnamurti Foundation Trust) Bulletin μετά το θάνατο του Κρισναμούρτι:
Ο Κρισναμούρτι πέθανε στο Οχάι της Καλιφόρνιας στις 17 Φεβαρουαρίου, 10 λεπτά μετά το μεσάνυχτα, ώρα Καλιφόρνιας, έχοντας φτάσει σχεδόν τα ενενηντα-ένα..
Εννια μήνες πριν, αν και αισθανόταν πολύ κουρασμένος όπως ήταν φυσικό για την ηλικία του, η υγεία του δεν προμήνυε τίποτα το ανησυχητικό. Στο Σάανεν το τελευταίο καλοκαίρι ανακοίνωσε ότι οι ομιλίες του θα ήταν οι τελευταίες που θα λάμβαναν χώρα εκεί μετά από 25 χρόνια. Ένιωσε ότι έπρεπε να σταματήσει να ταξιδεύει το 1986.
Στο τέλος του Αυγούστου έδωσε τη συνήθη ομιλία του στην ετήσια μάζωξη στο Μπρόγκουντ Παρκ και τον Οκτώβρη πήγε στην Ινδία με γεμάτο πρόγραμμα μπροστά του. Από τη στιγμή της άφιξής του ένιωσε εξαντλημένος, ενώ έχανε βάρος και είχε πυρετό. Αναγκάστηκε να ακυρώσει τις μισές ομιλίες του στο Μαντράς και όλες τις ομιλίες του στην Βομβάη.
Στις 10 Γενάρη, αν και ήταν πολύ αδύναμος, επέμεινε να επιστρέψει στο Οχάι, κάνοντας μια πτήση 24 ωρών στο Λος Άντζελες, μέσω Σιγκαπούρης και Τόκυο. Αμέσως μετά την άφιξή του έκανε ιατρικές εξετάσεις αλλά πολύ σύντομα έντονοι πόνοι στην κοιλιά τον οδήγησαν στο νοσοκομείο. Τότε ανακαλύφθηκε ότι υπέφερε από καρκίνο του παγκρέατος με μετάσταση στο συκώτι.
Μια και δεν υπήρχε θεραπεία, χειρουργική ή άλλη για την κατάστασή του, ο Κρισναμούρτι γύρισε στο σπίτι του στο Οχάι έπειτα από δική του έντονη επιθυμία. Νοσηλεύτηκε από φίλους και επαγγελματίες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το μυαλό του ήταν πολύ καθαρό αν και κάθε μέρα γινόταν ολοένα και πιο αδύναμος. Από κάποια στιγμή δεν μπορούσε να φάει τροφή από το στόμα όποτε άρχισε να τρέφεται ενδοφλεβίως. Αντίκρυσε το θάνατο με ψυχραιμία. Το βασικό του μέλημα ήταν το Ίδρυμά του να συνεχίσει τη δράση του με αρμονία, χωρίς αυθεντίες.
Τη μέρα του θανάτου του το σώμα του αποτεφρώθηκε χωρίς τελετή μετά από δική του επιθυμίαOn the day of his death his body was cremated without ceremony as he had wished.
- Κομμάτι από την τελευταία συζήτηση του Κρισναμούρτι με φοιτητές και προσωπικό στο Μπροκγουντ Παρκ στις 29 Σεπτέμβρη :
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος να εξετάσεις να ανισχεύσεις να βρεις, να ανακαλύψεις. Όχι να ανακαλύψεις στο άτομο, στην χημεία, αλλλά να εμβαθύνεις πολύ πιο βαθιά. Το οποιο σημαίνει ότι αμφισβητείς ό,τι νιώθεις, αμφισβητείς ό,τι σκέφτεσαι, γιατί σκέφτεσαι, γιατί αντιδράς. Μπορείς να εμβαθύνεις, να αμφισβητήσεις; Έτσι υπάρχουν πολλά μέσα να κάνεις το μυαλό εξαιρετικά δραστήριο και όχι απλά να φλυαρεί. Όταν μελετάς, όταν παρατηρείς, παρατήρησε με όλο σου το μυαλό και την καρδιά, κάθετι που είναι γύρω σου. Παρατήρησε τι αισθάνεσαι, αν αγάπας κάποιον, ή αν απλώς είναι μια αίσθηση που επιθυμείς: “Θέλω να είμαι μαζί σου διότι μου δίνεις ευχαρίστηση, σεξουαλικά ή με άλλους τρόπους, οπότε είσαι φίλος μου”. Έτσι, η παρατήρηση απαιτεί πολύ προσοχή, όχι απλώς να πεις “Ναι, αυτό είναι ένα δένδρο, τα φύλλα πέφτουν, πόσο όμορφο” και μετά να κάνεις κάτι άλλο. Όταν παρατηρείς, παρατήρησε κάθετι, παρατήρησε τον τρόπο ζωής σου, κατά πόσο ακολουθείς ένα μοτίβο (σ.σ: που μπορεί να τροποποιείται ή να αλλάζει από καιρό σε καιρό) κάποιο διακριτικό καλούπι που όπου έχεις παγιδεύσει τον εαυτό σου.
Για να ακούσετε όλη τη συζήτηση κάντε κλικ εδώ
ΥΓ1: O Κρισναμούρτι έδωσε τις τελευταίες του ομιλίες στο Μαντράς της Ινδίας στις 28 Δεκέμβρη του 1985 (περίπου 50 μέρες πριν πεθάνει) και μπορείτε να τις παρακολουθήσετε εδώ.
ΥΓ2: Εδώ μπορείτε να βρείτε την ανακοίνωση των New York Times για το θάνατο του Κρισναμούρτι στις 18 Φλεβάρη 1986
ΥΓ3: Μια συνέντευξη που πήρα από τον Νίκο Πιλάβιο τον μόνο ζώντα Έλληνα που συνάντησε τον Κρισναμούρτι προσωπικά.
ΥΓ4: Η πιο ενημερωμένη, ολοκληρωμένη πηγή της δουλειάς του Κ μπορεί να βρεθεί εδώ“