
Η δύναμη της συνήθειας
Βλέπω τις πρώτες μέρες του κρύου, εδώ στη Χίο, που οι άνθρωποι έχουν δυσκολευτεί πάρα πολύ με τον αντικαπνιστικό νόμο. Οι επιχειρήσεις εστίασης προσπαθουν να τον εφαρμόσουν και όντως απαγορεύουν στον κόσμο να καπνισει μέσα στους εσωτερικούς χώρους. Πολλοί άνθρωποι αποφασίζουν να μην βγαίνουν έξω από το σπίτι γιατί νιώθουν ότι το να βγεις έξω χωρίς να καπνίσεις κάνει την έξοδο να χάνει το νόημά της. Άλλοι παρακαλούν να καπνίσουν και όταν τους το αρνούνται ζητούν τον καφέ τους πακέτο για να μπορέσουν να πάνε κάπου όπου θα μπορέσουν να καπνίσουν ενώ θα πίνουν. Πολλοί κάθονται με 8 βαθμούς και 7 μποφώρ έξω, κοντά σε θερμάστρες, κατά την έξοδό τους προκειμένου να μην χαλάσουν την συνήθεια να καπνίζουν ενώ πίνουν το ποτό τους.
Δεν θέλω να εστιάσω συγκεκριμένα στο κάπνισμα, αλλά στο θέμα της συνήθειας. Η συνήθεια όσο ικανοποιείται φαίνεται να μην προκαλεί καμία δυσαρέσκεια (αν και γι’αυτό ακόμη έχω αμφιβολία, γιατί η συνεχής ικανοποίησή της φαίνεται να μειώνει σταδιακά την ένταση της ευχαρίστησης κάτι που γεννάει αίσθηση απογοήτευσης/δυσαρέσκειας). Όταν όμως για κάποιο λόγο οι συνθήκες είναι τέτοιες που σου αρνούνται την ικανοποίηση της συνήθειας τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο σκούρα.
Σε αντίθεση με την κραταιά ιδέα του πολιτισμένου κόσμου ότι η δυνατότητα για επιλογή (πχ επιλέγω να καπνίζω, επιλέγω να περνάω την ώρα μου ονλάιν, επιλέγω να κάνω ναρκωτικά, επιλέγω να κάνω βόλτες στη φύση, επιλέγω να κάνω ταξίδια κλπ) ισοδυναμεί με Ελευθερία ανακαλύπτει κανείς ότι συμβαίνει κάτι τελείως διαφορετικό διότι όταν οι συνθήκες αλλάξουν και κάνουν αδύνατη την απόκτηση/κατάκτηση του εκάστοτε αντικειμένου (τσιγάρο, σεξ, ταξίδια κλπ): ο άνθρωπος νιώθει περιορισμένος, νιώθει ότι χωρίς αυτό το αντικείμενο δεν μπορεί να είναι καλά, ότι είναι απαραίτητο για την ολοκλήρωσή του. Έτσι η ελευθερία του περιορίζεται και εξαρτάται από το αντικείμενο της συνήθειάς του, εξαρτάται από τις συνθήκες εκείνες που δεν θα του στερήσουν την εκπλήρωση της συνήθειάς του. Ο άνθρωπος γίνεται έρμαιο συνθηκών και αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ελεύθερος.
ΥΓ1: Η φράση ” δυνατότητα για επιλογή” θα μπορούσε να αντικατασταθεί με την λιγότερο λόγια αντίστοιχη “να κάνω αυτό που γουστάρω”
ΥΓ2: Όλα όσα περιγράφονται παραπάνω είναι όλα φαινομενικά – καμία περιγραφή δεν είναι αληθινή.